ชาตก,ปาฬิ-2 371 ปณฺเณ

‘‘อาหญฺญนฺตุ สพฺพวีณา, เภริโย ทินฺทิมานิ จ;

ขรมุขานิ ธเมนฺตุ [วทนฺตุ (สี. ปี.)], นทนฺตุ เอกโปกฺขราฯ

[2360]

‘‘มุทิงฺคา ปณวา สงฺขา, โคธา ปริวเทนฺติกา;

ทินฺทิมานิ จ หญฺญนฺตุ, กุตุมฺป [กุฏุมฺพา (สี. สฺยา. ปี.)] ทินฺทิมานิ จ’’ฯ

[2361]

‘‘สา เสนา มหตี อาสิ, อุยฺยุตฺตา สิวิวาหินี;

ชาลินา มคฺคนาเยน, วงฺกํ ปายาสิ ปพฺพตํฯ

[2362]

‘‘โกญฺจํ นทติ มาตงฺโค, กุญฺชโร สฏฺฐิหายโน;

กจฺฉาย พทฺธมานาย, โกญฺจํ นทติ วารโณฯ

[2363]

‘‘อาชานียา หสิยนฺติ [หสิสฺสิํสุ (สี. ปี.)], เนมิโฆโส อชายถ;

อพฺภํ รโช อจฺฉาเทสิ, อุยฺยุตฺตา สิวิวาหินีฯ

[2364]

‘‘สา เสนา มหตี อาสิ, อุยฺยุตฺตา หารหารินี;

ชาลินา มคฺคนาเยน, วงฺกํ ปายาสิ ปพฺพตํฯ

[2365]

‘‘เต ปาวิํสุ พฺรหารญฺญํ, พหุสาขํ มโหทกํ [พหุทิชํ (ปี.)];

ปุปฺผรุกฺเขหิ สญฺฉนฺนํ, ผลรุกฺเขหิ จูภยํฯ

[2366]

‘‘ตตฺถ พินฺทุสฺสรา วคฺคู, นานาวณฺณา พหู ทิชา;

กูชนฺตมุปกูชนฺติ, อุตุสมฺปุปฺผิเต ทุเมฯ

[2367]

‘‘เต คนฺตฺวา ทีฆมทฺธานํ, อโหรตฺตานมจฺจเย;

ปเทสํ ตํ อุปาคจฺฉุํ, ยตฺถ เวสฺสนฺตโร อหุ’’ฯ

มหาราชปพฺพํ นามฯ

ฉขตฺติยกมฺมํ

[2368]

‘‘เตสํ สุตฺวาน นิคฺโฆสํ, ภีโต เวสฺสนฺตโร อหุ;

ปพฺพตํ อภิรุหิตฺวา, ภีโต เสนํ อุทิกฺขติฯ

[2369]

‘‘อิงฺฆ มทฺทิ นิสาเมหิ, นิคฺโฆโส ยาทิโส วเน;

อาชานียา หสิยนฺติ, ธชคฺคานิ จ ทิสฺสเรฯ

[2370]

‘‘อิเม นูน อรญฺญสฺมิํ, มิคสงฺฆานิ ลุทฺทกา;

วาคุราหิ ปริกฺขิปฺป, โสพฺภํ ปาเตตฺวา ตาวเท;

วิกฺโกสมานา ติพฺพาหิ, หนฺติ เนสํ วรํ วรํฯ

[2371]

‘‘ยถา มยํ อทูสกา, อรญฺเญ อวรุทฺธกา;

อมิตฺตหตฺถตฺตํ คตา, ปสฺส ทุพฺพลฆาตกํ’’ฯ

[2372]

‘‘อมิตฺตา นปฺปสาเหยฺยุํ, อคฺคีว อุทกณฺณเว;

ตเทว ตฺวํ วิจินฺเตหิ, อปิ โสตฺถิ อิโต สิยา’’ฯ

[2373]

‘‘ตโต เวสฺสนฺตโร ราชา, โอโรหิตฺวาน ปพฺพตา;

นิสีทิ ปณฺณสาลายํ, ทฬฺหํ กตฺวาน มานสํ’’ฯ

[2374]

‘‘นิวตฺตยิตฺวาน รถํ, วุฏฺฐเปตฺวาน เสนิโย;

เอกํ อรญฺเญ วิหรนฺตํ, ปิตา ปุตฺตํ อุปาคมิฯ

[2375]

‘‘หตฺถิกฺขนฺธโต โอรุยฺห, เอกํโส ปญฺชลีกโต;

ปริกิณฺโณ [ปริกฺขิตฺโต (สี. ปี.)] อมจฺเจหิ, ปุตฺตํ สิญฺจิตุมาคมิฯ

[2376]

‘‘ตตฺถทฺทส กุมารํ โส, รมฺมรูปํ สมาหิตํ;

นิสินฺนํ ปณฺณสาลายํ, ฌายนฺตํ อกุโตภยํฯ

[2377]

‘‘ตญฺจ ทิสฺวาน อายนฺตํ, ปิตรํ ปุตฺตคิทฺธินํ;

เวสฺสนฺตโร จ มทฺที จ, ปจฺจุคฺคนฺตฺวา อวนฺทิสุํฯ

[2378]

‘‘มทฺที จ สิรสา ปาเท, สสุรสฺสาภิวาทยิ;

‘มทฺที อหญฺหิ เต เทว, ปาเท วนฺทามิ เต สุณฺหา’ [หุสา (สี. สฺยา. ปี.)];

เตสุ ตตฺถ ปลิสชฺช, ปาณินา ปริมชฺชถ’’ฯ

[2379]

‘‘กจฺจิ โว กุสลํ ปุตฺต, กจฺจิ ปุตฺต อนามยํ;

กจฺจิ อุญฺเฉน ยาเปถ, กจฺจิ มูลผลา พหูฯ

[2380]

‘‘กจฺจิ ฑํสา มกสา จ, อปฺปเมว สรีสปา;

วเน วาฬมิคากิณฺเณ, กจฺจิ หิํสา น วิชฺชติ’’ฯ

[2381]

‘‘อตฺถิ โน ชีวิกา เทว, สา จ ยาทิสกีทิสา;

กสิรา ชีวิกา โหม [อโหสิ (?)], อุญฺฉาจริยาย ชีวิตํฯ

[2382]

‘‘อนิทฺธินํ มหาราช, ทเมตสฺสํว สารถิ;

ตฺยมฺหา อนิทฺธิกา ทนฺตา, อสมิทฺธิ ทเมติ โนฯ

[2383]

‘‘อปิ โน กิสานิ มํสานิ, ปิตุ มาตุ อทสฺสนา;

อวรุทฺธานํ มหาราช, อรญฺเญ ชีวโสกินํ’’ฯ

[2384]

‘‘เยปิ เต สิวิเสฏฺฐสฺส, ทายาทาปตฺตมานสา;

ชาลี กณฺหาชินา จุโภ, พฺราหฺมณสฺส วสานุคา;

อจฺจายิกสฺส ลุทฺทสฺส, โย เน คาโวว สุมฺภติฯ

[2385]

‘‘เต ราชปุตฺติยา ปุตฺเต, ยทิ ชานาถ สํสถ;

ปริยาปุณาถ โน ขิปฺปํ, สปฺปทฏฺฐํว มาณวํ’’ฯ

[2386]

‘‘อุโภ กุมารา นิกฺกีตา, ชาลี กณฺหาชินา จุโภ;

พฺราหฺมณสฺส ธนํ ทตฺวา, ปุตฺต มา ภายิ อสฺสส’’ฯ

[2387]

‘‘กจฺจิ นุ ตาต กุสลํ, กจฺจิ ตาต อนามยํ;

กจฺจิ นุ ตาต เม มาตุ, จกฺขุ น ปริหายติ’’ฯ

[2388]

‘‘กุสลญฺเจว เม ปุตฺต, อโถ ปุตฺต อนามยํ;

อโถ จ ปุตฺต เต มาตุ, จกฺขุ น ปริหายติ’’ฯ

[2389]

‘‘กจฺจิ อโรคํ โยคฺคํ เต, กจฺจิ วหติ วาหนํ;

กจฺจิ ผีโต ชนปโท, กจฺจิ วุฏฺฐิ น ฉิชฺชติ’’ฯ

[2390]

‘‘อโถ อโรคํ โยคฺคํ เม, อโถ วหติ วาหนํ;

อโถ ผีโต ชนปโท, อโถ วุฏฺฐิ น ฉิชฺชติ’’ฯ

[2391]

‘‘อิจฺเจวํ มนฺตยนฺตานํ, มาตา เนสํ อทิสฺสถ;

ราชปุตฺตี คิริทฺวาเร, ปตฺติกา อนุปาหนาฯ

[2392]

‘‘ตญฺจ ทิสฺวาน อายนฺตํ, มาตรํ ปุตฺตคิทฺธินิํ;

เวสฺสนฺตโร จ มทฺที จ, ปจฺจุคฺคนฺตฺวา อวนฺทิสุํฯ

[2393]

‘‘มทฺที จ สิรสา ปาเท, สสฺสุยา อภิวาทยิ;

มทฺที อหญฺหิ เต อยฺเย, ปาเท วนฺทามิ เต สุณฺหา’’ฯ

[2394]

‘‘มทฺทิญฺจ ปุตฺตกา ทิสฺวา, ทูรโต โสตฺถิมาคตา;

กนฺทนฺตา มภิธาวิํสุ, วจฺฉพาลาว มาตรํฯ

[2395]

‘‘มทฺที จ ปุตฺตเก ทิสฺวา, ทูรโต โสตฺถิมาคเต;

วารุณีว ปเวเธนฺตี, ถนธาราภิสิญฺจถ’’ฯ

[2396]

‘‘สมาคตานํ ญาตีนํ, มหาโฆโส อชายถ;

ปพฺพตา สมนาทิํสุ, มหี ปกมฺปิตา อหุฯ

[2397]

‘‘วุฏฺฐิธารํ ปวตฺเตนฺโต, เทโว ปาวสฺสิ ตาวเท;

อถ เวสฺสนฺตโร ราชา, ญาตีหิ สมคจฺฉถฯ

[2398]

‘‘นตฺตาโร สุณิสา ปุตฺโต, ราชา เทวี จ เอกโต;

ยทา สมาคตา อาสุํ, ตทาสิ โลมหํสนํฯ

[2399]

‘‘ปญฺชลิกา ตสฺส ยาจนฺติ, โรทนฺตา เภรเว วเน;

เวสฺสนฺตรญฺจ มทฺทิญฺจ, สพฺเพ รฏฺฐา สมาคตา;

ตฺวํ โนสิ อิสฺสโร ราชา, รชฺชํ กาเรถ โน อุโภ’’ฯ

ฉขตฺติยกมฺมํ นามฯ

[2400]

‘‘ธมฺเมน รชฺชํ กาเรนฺตํ, รฏฺฐา ปพฺพาชยิตฺถ มํ;

ตฺวญฺจ ชานปทา เจว, เนคมา จ สมาคตา’’ฯ

[2401]

‘‘ทุกฺกฏญฺจ หิ โน ปุตฺต, ภูนหจฺจํ กตํ มยา;

โยหํ สิวีนํ วจนา, ปพฺพาเชสิมทูสกํ’’ฯ

[2402]

‘‘เยน เกนจิ วณฺเณน, ปิตุ ทุกฺขํ อุทพฺพเห;

มาตุ ภคินิยา จาปิ, อปิ ปาเณหิ อตฺตโน’’ฯ

[2403]

‘‘ตโต เวสฺสนฺตโร ราชา, รโชชลฺลํ ปวาหยิ;

รโชชลฺลํ ปวาเหตฺวา, สงฺขวณฺณํ [สจฺจวณฺณํ (สี. สฺยา.)] อธารยิ’’ฯ

[2404]

‘‘สีสํ นฺหาโต สุจิวตฺโถ, สพฺพาภรณภูสิโต;

ปจฺจยํ นาคมารุยฺห, ขคฺคํ พนฺธิ ปรนฺตปํฯ

[2405]

‘‘ตโต สฏฺฐิสหสฺสานิ, โยธิโน จารุทสฺสนา;

สหชาตา ปกิริํสุ, นนฺทยนฺตา รเถสภํฯ

[2406]

‘‘ตโต มทฺทิมฺปิ นฺหาเปสุํ, สิวิกญฺญา สมาคตา;

เวสฺสนฺตโร ตํ ปาเลตุ, ชาลี กณฺหาชินา จุโภ;

อโถปิ ตํ มหาราชา, สญฺชโย อภิรกฺขตุ’’ฯ

[2407]

‘‘อิทญฺจ ปจฺจยํ ลทฺธา, ปุพฺเพ สํกฺเลสมตฺตโน;

อานนฺทิยํ อาจริํสุ, รมณีเย คิริพฺพเชฯ

[2408]

‘‘อิทญฺจ ปจฺจยํ ลทฺธา, ปุพฺเพ สํกฺเลสมตฺตโน;

อานนฺทิ วิตฺตา สุมนา, ปุตฺเต สงฺคมฺม ลกฺขณาฯ

[2409]

‘‘อิทญฺจ ปจฺจยํ ลทฺธา, ปุพฺเพ สํกฺเลสมตฺตโน;

อานนฺทิ วิตฺตา ปตีตา, สห ปุตฺเตหิ ลกฺขณา’’ฯ

[2410]

‘‘เอกภตฺตา ปุเร อาสิํ, นิจฺจํ ถณฺฑิลสายินี;

อิติ เมตํ วตํ อาสิ, ตุมฺหํ กามา หิ ปุตฺตกาฯ

[2411]

‘‘ตํ เม วตํ สมิทฺธชฺช, ตุมฺเห สงฺคมฺม ปุตฺตกา;

มาตุชมฺปิ ตํ ปาเลตุ, ปิตุชมฺปิ จ ปุตฺตก;

อโถปิ ตํ มหาราชา, สญฺชโย อภิรกฺขตุฯ

[2412]

‘‘ยํ กิญฺจิตฺถิ กตํ ปุญฺญํ, มยฺหญฺเจว ปิตุจฺจ เต;

สพฺเพน เตน กุสเลน, อชโร อมโร ภว’’ฯ

[2413]

‘‘กปฺปาสิกญฺจ โกเสยฺยํ, โขมโกฏุมฺพรานิ จ;